کودکان نوپا وقتی میخواهند راه رفتن را یاد بگیرند، قدمهای اولشان را به سختی برمیدارند و حتی ممکن است بارها زمین بخورنداما کمتر پدر و مادری است که این تلاشهای موفق و ناموفق کودکش را نگرانکننده بداند.
ممكن است حتي كودك بعد از يادگيري راه رفتن با نخستين مانع بزرگ كه روبهرو شود، شيوه راهرفتن را فراموش كند و كمك بخواهد و حتي گاهي بهخاطر تحتتأثير قرار دادن شما، لجبازي كند و خود را عمدا به زمين بزند. كودكان به سن 5سالگي كه نزديك ميشوند مشتاق مدرسه ميشوند اما وقتي زمان درس خواندن واقعي آنها ميرسد گاهي ممكن است آنطور كه شما انتظار داريد موفق نباشند. گاه در چنين شرايطي خانواده يا معلم هم سريع از برچسب افتتحصيلي استفاده ميكنند. براي آنكه بدانيد كودكي دچار افت تحصيلي شده است يا نه در ابتدا چند احتمال را بايد بررسي كنيد: اگر فرزند شما در سال اول تحصيل در هر مقطعي مانند ابتدايي، راهنمايي يا دبيرستان و حتي دانشگاه است، ممكن است ضعف او بهدليل شرايط جديد و شيوههاي تازهاي باشد كه محيط از او انتظار دارد ولي او هنوز با آن هماهنگ نشده است. اين افت تحصيلي واقعي نيست بلكه زمينخوردنهايي است كه راه رفتن درست را به فرد ميآموزد.
چرا اينطور ميشود؟
گاهي بررسي پدر و مادرها و متخصصين نشان ميدهد كه دانشآموز بهطور واقعي دچار افت تحصيلي شده است، در اين صورت احتمالا يكي از اين عوامل خودنمايي كرده و منجر به افت تحصيلي شده است:
1-مهمترين دليلي كه ميتواند افت تحصيلي را پيش بياورد مشكلات عاطفي بچهها در خانه يا مدرسه، انگيزه ناكافي، عدمپشتكار، كمبود اعتماد به نفس و خودباوري است.
2-سهم شرايط اجتماعي و اقتصادي را نميتوان ناديده گرفت. گاهي اوقات فقر مانع استفاده از امكانات آموزشي و از بين رفتن آرامش روحي ميشود.
3-شــرايـــط آمــوزشي و امكــانــات تحصيلي نيز تأثيرگذارند. برخي مدرسهها بهخاطر شيوههاي سختگيرانه خود، بهادادن بيش از حد به نمره و فضاي رقابتي، اجبار براي نوشتن تكاليف فراوان و ناهماهنگ با توانايي و حوصله دانشآموز و محيط خشك و غيرصميمي موجب افت تحصيلي ميشوند.
4-شرايط بدن و فيزيولوژيك دانشآموز عامل مؤثر بعدي است. درس خواندن در شرايطي كه بيماري، ضعف، گرسنگي و خواب ناكافي وجود داشته باشد سخت ميشود و فرصت بروز بهتر تواناييها را به دانشآموزتان نميدهد.
5-اختلالات يادگيري و ناسازگاريهاي رفتاري يعني ممكن است بعد از چند سال دست و پنجهنرم كردن دانشآموز با اختلالات يادگيري مثل نارساخواني، ديكته نويسي، رياضي و... در شرايط جديد و با سختتر شدن درسها، مشكلات وضعيت او بيشتر بروز كند و اين اختلالات كه درمانشدني هم هستند مانع پيشرفت او شده باشد. در كنار اين، دانشآموزاني كه رفتارهايي مانند بيشفعالي، پرخاشگري، كمرويي شديد و... دارند نميتوانند توانايي خود را آنطور كه هستند بروز دهند و لازمه حل اين افت تحصيليها در نخستين قدم، حل اين مشكلات است.
براي كمك به دانشآموزي كه دچار افت تحصيلي شده است، از اين راهها كمك بگيريد:
بچهها ممكن است بهراحتي بتوانند براي شما از شرايط جديدشان صحبت كنند اما لازمه اين همكاري اين است كه مانند يك بازپرس يا قاضي نخواهيد به حرف آنها گوش كنيد. به او اطمينان دهيد كه در هرحال برايتان عزيز است و شما هم قبلا افت تحصيلي را تجربه كردهايد يا اگر اينگونه نبوده از تجربه دوستان و آشنايان خود بگوييد. اما ممكن است فرزندتان خودآگاهي اين را نداشته باشد كه چرا وضع تحصيلي او تغيير كرده يا نخواهد با شما صحبت كند. در اين صورت با توجه به شرايط محيط و مدرسهاي كه عنوان شد، فضاي خانه و مدرسه را مرور و تا حد امكان به حل مشكلات محيط كمك كنيد تا اگر مشكل توسط محيط ايجاد شده، با تشخيص درستي به فرزندتان كمك كنيد.
اما اگر با توجه به همفكري شما و متخصصين محيط خانه و مدرسه هيچ مشكلي ندارد، ميتوانيد عوامل زير را بررسي و به بهبود آن كمك كنيد:
اگر بچهها ندانند چرا بايد درس بخوانند يا خانه و مدرسه بهخاطر اصرارهاي خود، كاري كرده باشند كه دانشآموز فكر كند بهخاطر ديگري درس ميخواند، ممكن است ميل به درس خواندن نداشته باشد. پس به وسيله گفتوگو، بازي، قصه و نمايش با كمك بچهها به تعريف دوبارهاي از فوايد درس خواندن و نتايج آن با توجه به سن او بپردازيد.
ممكن است حتي كودك بعد از يادگيري راه رفتن با نخستين مانع بزرگ كه روبهرو شود، شيوه راهرفتن را فراموش كند و كمك بخواهد و حتي گاهي بهخاطر تحتتأثير قرار دادن شما، لجبازي كند و خود را عمدا به زمين بزند. كودكان به سن 5سالگي كه نزديك ميشوند مشتاق مدرسه ميشوند اما وقتي زمان درس خواندن واقعي آنها ميرسد گاهي ممكن است آنطور كه شما انتظار داريد موفق نباشند. گاه در چنين شرايطي خانواده يا معلم هم سريع از برچسب افتتحصيلي استفاده ميكنند. براي آنكه بدانيد كودكي دچار افت تحصيلي شده است يا نه در ابتدا چند احتمال را بايد بررسي كنيد: اگر فرزند شما در سال اول تحصيل در هر مقطعي مانند ابتدايي، راهنمايي يا دبيرستان و حتي دانشگاه است، ممكن است ضعف او بهدليل شرايط جديد و شيوههاي تازهاي باشد كه محيط از او انتظار دارد ولي او هنوز با آن هماهنگ نشده است. اين افت تحصيلي واقعي نيست بلكه زمينخوردنهايي است كه راه رفتن درست را به فرد ميآموزد.
چرا اينطور ميشود؟
گاهي بررسي پدر و مادرها و متخصصين نشان ميدهد كه دانشآموز بهطور واقعي دچار افت تحصيلي شده است، در اين صورت احتمالا يكي از اين عوامل خودنمايي كرده و منجر به افت تحصيلي شده است:
1-مهمترين دليلي كه ميتواند افت تحصيلي را پيش بياورد مشكلات عاطفي بچهها در خانه يا مدرسه، انگيزه ناكافي، عدمپشتكار، كمبود اعتماد به نفس و خودباوري است.
2-سهم شرايط اجتماعي و اقتصادي را نميتوان ناديده گرفت. گاهي اوقات فقر مانع استفاده از امكانات آموزشي و از بين رفتن آرامش روحي ميشود.
3-شــرايـــط آمــوزشي و امكــانــات تحصيلي نيز تأثيرگذارند. برخي مدرسهها بهخاطر شيوههاي سختگيرانه خود، بهادادن بيش از حد به نمره و فضاي رقابتي، اجبار براي نوشتن تكاليف فراوان و ناهماهنگ با توانايي و حوصله دانشآموز و محيط خشك و غيرصميمي موجب افت تحصيلي ميشوند.
4-شرايط بدن و فيزيولوژيك دانشآموز عامل مؤثر بعدي است. درس خواندن در شرايطي كه بيماري، ضعف، گرسنگي و خواب ناكافي وجود داشته باشد سخت ميشود و فرصت بروز بهتر تواناييها را به دانشآموزتان نميدهد.
5-اختلالات يادگيري و ناسازگاريهاي رفتاري يعني ممكن است بعد از چند سال دست و پنجهنرم كردن دانشآموز با اختلالات يادگيري مثل نارساخواني، ديكته نويسي، رياضي و... در شرايط جديد و با سختتر شدن درسها، مشكلات وضعيت او بيشتر بروز كند و اين اختلالات كه درمانشدني هم هستند مانع پيشرفت او شده باشد. در كنار اين، دانشآموزاني كه رفتارهايي مانند بيشفعالي، پرخاشگري، كمرويي شديد و... دارند نميتوانند توانايي خود را آنطور كه هستند بروز دهند و لازمه حل اين افت تحصيليها در نخستين قدم، حل اين مشكلات است.
براي كمك به دانشآموزي كه دچار افت تحصيلي شده است، از اين راهها كمك بگيريد:
بچهها ممكن است بهراحتي بتوانند براي شما از شرايط جديدشان صحبت كنند اما لازمه اين همكاري اين است كه مانند يك بازپرس يا قاضي نخواهيد به حرف آنها گوش كنيد. به او اطمينان دهيد كه در هرحال برايتان عزيز است و شما هم قبلا افت تحصيلي را تجربه كردهايد يا اگر اينگونه نبوده از تجربه دوستان و آشنايان خود بگوييد. اما ممكن است فرزندتان خودآگاهي اين را نداشته باشد كه چرا وضع تحصيلي او تغيير كرده يا نخواهد با شما صحبت كند. در اين صورت با توجه به شرايط محيط و مدرسهاي كه عنوان شد، فضاي خانه و مدرسه را مرور و تا حد امكان به حل مشكلات محيط كمك كنيد تا اگر مشكل توسط محيط ايجاد شده، با تشخيص درستي به فرزندتان كمك كنيد.
اما اگر با توجه به همفكري شما و متخصصين محيط خانه و مدرسه هيچ مشكلي ندارد، ميتوانيد عوامل زير را بررسي و به بهبود آن كمك كنيد:
اگر بچهها ندانند چرا بايد درس بخوانند يا خانه و مدرسه بهخاطر اصرارهاي خود، كاري كرده باشند كه دانشآموز فكر كند بهخاطر ديگري درس ميخواند، ممكن است ميل به درس خواندن نداشته باشد. پس به وسيله گفتوگو، بازي، قصه و نمايش با كمك بچهها به تعريف دوبارهاي از فوايد درس خواندن و نتايج آن با توجه به سن او بپردازيد.